اربعين در لغت به معني چهلم است و در اصطلاح به بيستم صفر 61 هجري قمري، چهلمين روز جان باختن حسين بن علي فرزند علي بن ابي طالب و فاطمه زهرا، امام سوم شيعيان اطلاق مي‌گردد. اربعين، مطابق نظر شيخ مفيد در مسارالشيعه[1] و شاگردش شيخ طوسي در مصباح المتهجد،[2] زمان بازگشت اهل حرم از شام (دمشق) به مدينه است. همچنين بنا بر نقل ايشان، جابر بن عبدالله انصاري صحابي برجسته محمد به عنوان نخستين زائر حسين بن علي، يا لااقل از نخستين زائران او، در اين روز وارد کربلا شده و زيارت اربعين را بجا آورده‌است.[3] ابراهيم آيتي نيز مي‌نويسد: «جابر بن عبدالله انصاري … بيستم ماه صفر، درست چهل روز بعد از شهادت امام وارد کربلا شد و سنت زيارت اربعين امام به دست او تأسيس گرديد».[4] بر اين اساس «از همان آغاز که تاريخش معلوم نيست، شيعيان به حرمت آن، زيارت اربعين مي‌خوانده‌اند.»[5]زيارت اربعين تنها درباره? حسين بن علي وارد شده و هيچ پيشينه‌اي را نمي‌توان براي اربعين و اعمال مربوط به اين روز تا پيش از حادثه عاشورا تصديق کرد و اين ويژگي و امتياز، تنها براي حسين بن علي دانسته شده‌است.[6] در تقويم رسمي ايران اين روز تعطيل مي‌باشد.
سه روايت و گزارش در موضوع اربعين حسين بن علي آمده است:
زيارت اول روايت حسن عسکري: «علامات المؤمنين خمس: صلاةُ الإحدي و الخمسين، و زيارةُ الاربعين، والتـَختم في اليَمين، و تـَعفيرُ الجبين، و الجهر بِبِسم الله الرحمن الرحيم: علامات مؤمن پنج چيز است: اقامه پنجاه و يک رکعت نماز در شبانه روز (هفده رکعت واجب و سي و چهار رکعت نافله)، زيارت اربعين، انگشتر به دست راست کردن، جبين را در سجده بر خاک گذاشتن، در نماز بسم الله الرحمن الرحيم را بلند گفتن.» که شيخ طوسي در کتاب تهذيب الاحکام[8] و شيخ حرّ عاملي در وسائل الشيعه[9] اين روايت را آورده‌اند. اين روايت، اهميت زيارت اربعين را آن هم در کنار اقامه نماز به عنوان يکي از نشانه‌هاي مؤمن يا ايمان بيان مي‌کند و اگر لفظ مؤمن به معني شيعه باشد، زيارت اربعين هم از نشانه‌هاي شيعه بودن خواهد بود. همان‌طور که سجده بر خاک داشتن و بلند گفتن بسم الله الرحمن الرحيم در نماز هم تقريباً از مختصات شيعيان است.[نيازمند منبع]
در اين گزارش به متن خاصي براي زيارت اربعين اشاره نشده و مي‌توان اينطور برداشت کرد که مطلق زيارت به معناي عرفيِ آن، در روز اربعين داراي اين ويژگي است که زائر را داراي نشان ايمان مي‌نمايد. خصوصاً با ضميمه روايات ديگر که زيارت اباعبدالله را مختص به حضور در کربلا ندانسته و بر سلام از راه دور هم زيارت اطلاق کرده‌اند.[10] براي نمونه: «قال اباعبدالله: إصعد فوق سطحک، ثم التفت يمنة و يسرة، ثم ترفع رأسک إلي السماء، ثم تنحو نحو القبر فتقول: السلام عليک ياأباعبدالله السلام عليک ورحمة الله وبرکاته، تکتب لک زورة، واورة حجة وعمرة»[11] پس مي‌توان اين نتيجه را گرفت که سلام و درودي که در روز اربعين به سمت حضرت صادر شود، إن شاء الله گوينده را مزين به زينت و علامت ايمان مي‌گرداند. البته ممکن است گفته شود ذکر حضرت عسکري از لفظ اربعين در اين سخن، اشاره به سخن جدّش جعفر صادق باشد که زيارتي را تعليم صفوان کرده‌اند. آن همان متن معروف زيارت اربعين در مفاتيح‌الجنان است و در روايت سوم خواهد آمد. در نتيجه خواندن اين زيارت از نشانه‌هاي ايمان خواهد بود. لکن اين احتمال بعيد به نظر مي‌رسد چراکه القاي خطاب حضرت عسکري وماً به آگاهان از روايت جعفر صادق نبوده‌است، لذا اين روايت، سخن و بيان جديدي دانسته
درباره این سایت